Tijdelijke bescherming van Oekraïense vluchtelingen. De verblijfsrechten en toegang tot de arbeidsmarkt in België.

Op 4 maart 2022 heeft de Europese Raad een uitvoeringsbesluit aangenomen tot instelling van tijdelijke bescherming van Oekraïense vluchtelingen. Deze tijdelijke bescherming heeft tot doel de massale toestroom van Oekraïense vluchtelingen onmiddellijk en collectief te beschermen, d.w.z. dat er geen individuele aanvragen hoeven te worden onderzocht.

1. Welke personen komen in aanmerking voor het tijdelijke beschermingsstatuut?

Oekraïense onderdanen, met inbegrip van hun gezinsleden, genieten tijdelijke bescherming op voorwaarde dat zij tot 24 februari 2022 verbleven in Oekraïne. Hetzelfde geldt voor onderdanen van derde landen en staatlozen die in Oekraïne internationale bescherming genoten, met inbegrip van hun gezinsleden.

Onderdanen van derde landen die tot 24 februari 2022 in Oekraïne verbleven op basis van een permanente verblijfsvergunning komen in beginsel niet in aanmerking voor het tijdelijke beschermingsstatuut.

2. Hoe lang geldt het tijdelijke beschermingsstatuut?

De tijdelijke bescherming geldt in beginsel voor één jaar – vanaf 4 maart 2022, tenzij de Europese Raad het tijdelijke beschermingsstatuut eerder intrekt. Deze termijn van één jaar kan automatisch worden verlengd met steeds zes maanden tot maximaal één jaar. Daarna kan de Europese Raad de tijdelijke bescherming met nog eens één jaar verlengen indien een veilige en duurzame terugkeer naar Oekraïne niet mogelijk is.

3. Hoe vraagt men het tijdelijke beschermingsstatuut aan en welke documenten moet men voorleggen?

Oekraïense onderdanen die tijdelijke bescherming willen aanvragen, moeten zich persoonlijk melden, met hun Oekraïense paspoort/verblijfsdocument, in het nieuwe registratiecentrum in Paleis 8 op de Heizel. Na registratie van hun identiteitsgegevens en biometrische gegevens door Dienst Vreemdelingen Zaken (DVZ), wordt er een “attest tijdelijke bescherming” afgeleverd.

Met dit attest geeft de plaatselijke gemeente van de verblijfplaats een tijdelijke verblijfs- en werkvergunning ("A-kaart") af die één jaar geldig is (tot 4 maart 2023). In afwachting van de woonstcontrole en/of de afgifte van de A-kaart wordt een bijlage 15 afgegeven, die 45 dagen geldig is.

4. Mag de persoon die onder het tijdelijke beschermingsstatuut legaal in België werken?

Zodra de Oekraïense vluchteling zijn A-kaart (of zijn tijdelijke bijlage 15) heeft ontvangen, mag hij/zij legaal in België werken.

5. Wat kunnen Oekraïners doen die buiten Oekraïne verbleven tot 24 februari 2022 en die niet naar Oekraïne kunnen terugkeren? En mogen zij legaal in België werken?

Oekraïense onderdanen die buiten Oekraïne verbleven tot 24 februari.2022 komen niet aanmerking voor het tijdelijke beschermingsstatuut.

Indien zij in het bezit zijn van een biometrisch paspoort, kunnen zij wel zonder Schengenvisum België (Schengengebied) binnenkomen en er gedurende 90 dagen per periode van 180 dagen verblijven.

Als het niet mogelijk is om na de 90 dagen veilig terug te keren, kan een verlenging tot maximaal 180 dagen worden aangevraagd.

Hoe dan ook, mogen Oekraïense onderdanen die buiten Oekraïne verbleven tot 24 februari 2022 niet (automatisch) legaal werken in België. Op hen zijn de gebruikelijke regels voor de tewerkstelling van derdelanders van toepassing.

Dezelfde regels gelden voor Oekraïense onderdanen die in het bezit waren van een verblijfsvergunning of een gecombineerde vergunning, maar niet langer voldoen aan de voorwaarden voor het verkrijgen van hernieuwing.

Actiepunt

Bij het aanwerven van een Oekraïense vluchteling moet de werkgever nauwgezet nagaan of de hij/zij beroep kan doen op het statuut van tijdelijke bescherming en in het bezit is van een geldige A-kaart of bijlage 15 (met vermelding ‘arbeidsmarkt: onbeperkt’). Zo niet, gelden de gebruikelijke regels voor de tewerkstelling van derdelanders.