Publicatie nieuwe cao’s van de NAR betreffende SWT, landingsbanen en economische werkloosheid

Op 23 juli 2021 publiceerde de Nationale Arbeidsraad (NAR) verschillende nieuwe cao’s betreffende SWT, landingsbanen en economische werkloosheid voor bedienden. Enkele specifieke SWT-regelingen worden verlengd en de leeftijdsvoorwaarden worden gewijzigd. Daarnaast worden ook de voorwaarden om een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid te vragen in het kader van SWT versoepeld. De leeftijdsgrens om gebruik te maken van landingsbanen wordt voor de periode januari 2021 tot juni 2023 op 55 jaar gebracht. Tot slot wordt het vereenvoudigd systeem van de economische werkloosheid voor bedienden verlengd tot 30 juni 2023.

Hieronder vatten we de belangrijkste nieuwigheden uit de nieuwe cao’s samen:

1- Verlenging en wijziging van de leeftijdsvoorwaarden (cao nr. 150, 151 en 152) en versoepeling van de aangepaste beschikbaarheid in het kader van SWT (cao nr. 153, 154 en 155)

A. Verlenging en wijziging van de leeftijdsvoorwaarden (cao nr. 150, 151 en 152)

Aangezien de geldigheidsduur van de collectieve arbeidsovereenkomsten inzake SWT was verstreken, was het aan de NAR om de bestaande kadercao’s aan te passen zodat de specifieke stelsels terug operationeel konden worden. De NAR publiceerde hiertoe vorige week 3 nieuwe kadercao’s:

Medische redenen

De cao nr. 150 verlengt louter het bestaande kader voor dit stelsel voor de periode van 1 januari 2021 tot 30 juni 2023. Zowel de leeftijds- (58 jaar) als de beroepsvoorwaarde (35 jaar) blijven ongewijzigd.

Zwaar beroep en nachtarbeid

De cao nr. 151 legt de voorwaarden vast waaronder werknemers met een loopbaan van minstens 33 jaar die ontslagen worden, voor SWT in aanmerking kunnen komen. Zij moeten:

• ofwel 20 jaar hebben gewerkt in een regeling van nachtarbeid (zoals bedoeld in cao nr. 46);
• ofwel een zwaar beroep hebben uitgeoefend en dit gedurende minstens 5/7 jaar tijdens de afgelopen 10/15 kalenderjaren;
• ofwel gewerkt hebben in het bouwbedrijf (PC nr. 124) en arbeidsongeschikt zijn.

Deze werknemers moeten minstens 60 jaar zijn wanneer de arbeidsovereenkomst eindigt.

Bovendien moet het paritair comité waaronder zij ressorteren een sector-cao gesloten hebben die dit stelsel invoert.

Lange loopbaan

De cao nr. 152 legt - voor de periode van 1 juli 2021 tot 30 juni 2023 - de voorwaarden voor dit stelsel vast op:

• 60 jaar of ouder zijn op het ogenblik van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst; en
• een beroepsloopbaan als loontrekker van 40 jaar (bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst) kunnen aantonen.

De sectoren moeten geen enkel initiatief nemen om dit stelsel toe te kennen.

B. Versoepeling van de aangepaste beschikbaarheid in het kader van SWT (cao nr. 153, 154 en 155)

Verder versoepelen de cao’s nr. 153, nr. 154 en nr. 155 de voorwaarden voor de toekenning van de vrijstelling van de verplichting van aangepaste beschikbaarheid in het kader van SWT.

Lange loopbaan, zwaar beroep en nachtarbeid

Voor de periode van 1 juli 2021 tot 31 december 2022 bepaalt cao nr. 153 dat oudere werknemers die worden ontslagen in het kader van SWT, die 20 jaar hebben gewerkt in een regeling van nachtarbeid, die hebben gewerkt in een zwaar beroep of tewerkgesteld werden in het bouwbedrijf en arbeidsongeschikt zijn, die hebben gewerkt in een zwaar beroep en 35 jaar beroepsverleden aantonen of een lange loopbaan hebben, kunnen vragen om vrijgesteld te worden van de verplichting van de aangepaste beschikbaarheid op de arbeidsmarkt, op voorwaarde dat:

• de werknemers uiterlijk op 31 december 2022 en gedurende de geldigheidstermijn van cao nr. 153 ontslagen werden; en
• de werknemers uiterlijk op 31 december 2022 en op het ogenblik van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, de leeftijd van 60 jaar of meer hebben bereikt; en
• de werknemers eventueel ressorteren onder een paritair comité dat een sectorale overeenkomst heeft gesloten waarin verwezen wordt naar cao nr. 153.

Daarnaast kunnen ook de werknemers die op het ogenblik van hun aanvraag ofwel de leeftijd van 62 jaar bereikt hebben, ofwel 42 jaar anciënniteit kunnen aantonen, een vrijstelling van de verplichting van aangepaste beschikbaarheid vragen indien de sector een sectorale overeenkomst heeft gesloten waarin wordt verwezen naar cao nr. 153.

Cao nr. 155 bepaalt verder dezelfde voorwaarden voor de periode van 1 januari 2023 tot 31 december 2024.

Onderneming in moeilijkheden of herstructurering

Overeenkomstig cao nr. 154 gelden voor de periode van 1 januari 2021 tot 31 december 2022 dezelfde voorwaarden voor de ontslagen oudere werknemers (loopbaan van 42 jaar of leeftijd van 62 jaar bereikt hebben) die tewerkgesteld waren in een onderneming in moeilijkheden of herstructurering. Hiertoe is een ondernemings-cao of collectief akkoord vereist.

Cao nr. 155 bepaalt verder dezelfde voorwaarden voor de periode van 1 januari 2023 tot 31 december 2024.

2- Landingsbanen (cao nr. 156 en nr. 157)

De NAR heeft in cao nr. 156 en nr. 157 de voorwaarden wat de toegang tot het recht op uitkeringen in het kader van een landingsbaan voor werknemers met een lange loopbaan, zwaar beroep of binnen een onderneming in moeilijkheden of herstructurering betreft, eveneens gewijzigd.

Cao nr. 156 bepaalt dat voor de periode 2021-2022 de leeftijdsgrens tot 55 jaar wordt verlaagd voor de werknemers die overeenkomstig artikel 8 van de cao nr. 103 hun arbeidsprestaties verminderen tot een halftijdse betrekking of met één vijfde. Voor werknemers met een lange loopbaan en zwaar beroep moet er bijkomend naar de specifieke voorwaarden gekeken worden die in de cao nr. 156 vervat zijn.

Cao nr. 157 bepaalt dat voor de periode van 1 januari 2023 tot 30 juni 2023 de leeftijdsgrens eveneens tot 55 jaar wordt verlaagd voor de werknemers die overeenkomstig artikel 8 van cao nr. 103 hun arbeidsprestaties verminderen tot een halftijdse betrekking of met één vijfde. Voor werknemers met een lange loopbaan en zwaar beroep moet er bijkomend naar de specifieke voorwaarden gekeken worden die in de cao nr. 157 vervat zijn.

Om beroep te doen op deze leeftijdsgrens, is er een bijkomend sectoraal initiatief nodig.

3- Verlenging economische werkloosheid voor bedienden (cao nr. 159)

Bij de uitbraak van de Corona-crisis in het voorjaar van 2020 werd binnen de Nationale Arbeidsraad een interprofessionele cao gesloten inzake de economische werkloosheid voor bedienden (cao nr. 147). Deze nationale cao zorgde ervoor dat ondernemingen, bij gebreke aan een sectorale cao, niet eerst zelf nog een ondernemings-cao dienden te onderhandelen of een ondernemingsplan moesten opmaken. Ondernemingen konden een beroep doen op deze nationale cao om de tijdelijke werkloosheid voor bedienden aan te vragen op grond van economische motieven. Deze cao liep af op 30 juni 2020, maar cao nr. 148 (afgesloten op 7 oktober 2020) verlengde dit regime tot 31 december 2021.

Op 15 juli 2021 sloten de sociale partners een nieuwe cao nr. 159 inzake economische werkloosheid voor bedienden. De doelstelling van deze cao is identiek als de twee eerdere: een basis creëren op grond waarvan ondernemingen economische werkloosheid voor bedienden kunnen invoeren. Deze cao heeft uitwerking vanaf 1 januari 2022 tot 30 juni 2023.

De zogenaamde preliminaire voorwaarden in hoofde van de onderneming (zijnde daling in omzet/bestellingen/productie) blijven ongewijzigd van toepassing.

Actiepunt

Bij het ontslag van een oudere werknemer is het aan te raden na te gaan of de betrokken werknemer voldoet aan de voorwaarden om toe te treden tot één van de specifieke stelsels SWT en/of er gebruik kan worden gemaakt van de versoepeling van de aangepaste beschikbaarheid.

Ook kan voor oudere werknemers die nog in dienst zijn, nagegaan worden of de werknemer kan toetreden tot een landingsbaan (met uitkeringen).

Verder kunnen werkgevers blijven gebruik maken van het systeem van de economische werkloosheid voor bedienden tot 30 juni 2023.