Hof van Cassatie bevestigt dat wachtdienst met sterke restricties voor de werknemer arbeidstijd vormt - Opgelet: een dergelijke wachtdienst moet bijgevolg verloond worden!

Het Hof van Cassatie bevestigt in een arrest van 13 november 2023 dat een wachtdienst waarbij de werknemers voortdurend beschikbaar moeten zijn en onderworpen zijn aan zware verplichtingen, arbeidstijd is en dus verloond moet worden. Deze verloning kan wel verschillen van het loon voor werkelijke prestaties.

Wachtdienst beschouwd als arbeidstijd

In lijn met de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie, bevestigde het Hof van Cassatie dat een wachtdienst waarbij de werknemer zich niet op een bepaalde plaats dient te bevinden, maar wel  voortdurend beschikbaar moet zijn en onderworpen is aan zware verplichtingen opgelegd door de werkgever, arbeidstijd is.

De voortdurende beschikbaarheid en korte reactietijd zorgen er voor dat de mogelijkheden voor de werknemer om zijn tijd vrij te besteden tijdens de wachtdienst op objectieve en aanzienlijke wijze worden ingeperkt.  

De beoordeling of een wachtdienst dermate sterke restricties met zich meebrengt opdat deze als arbeidstijd moet worden beschouwd, blijft een puur feitelijke kwestie. De arbeidsgerechten zullen zich hier geval per geval over moeten uitspreken.

Verloning

Indien wachttijd effectief als arbeidstijd wordt beschouwd, dient deze wachttijd te worden verloond. 

Het Hof van Cassatie stelt evenwel uitdrukkelijk dat een andere verloning kan worden voorzien voor de wachtdienst. De toepassing van een andere verloning is volgens het Hof namelijk mogelijk wanneer de aard van het werk verschilt, hetgeen duidelijk het geval is in geval van wachtdiensten. Er zijn immers periodes tijdens de wachtdienst gedurende dewelke de werknemer geen effectieve prestaties levert, en deze kunnen anders verloond worden. Hierbij moeten wel steeds de sectorale minima gerespecteerd worden. 

Aandachtspunt

Indien de wachtdienst gepaard gaat met sterke restricties voor de werknemer, zal de wachtdienst als arbeidstijd worden beschouwd. In dat geval dient deze wachtdienst verloond te worden. 

Het is mogelijk om een aparte (en lagere) verloning te voorzien voor de wachtdienst gedurende dewelke de werknemer geen effectieve prestaties levert. Bij gebreke aan specifieke afspraken, wordt de wachtdienst op dezelfde wijze vergoed als effectieve prestaties.

We raden aan de concrete modaliteiten van de wachtdienst die zou voorzien zijn in de onderneming na te gaan en te controleren of deze de werknemers niet te sterk beperken. We kunnen u bijstaan in deze analyse.