Afschaffing ziektebriefje voor eerste dag, nieuwe procedure medische overmacht en aanpassing regeling gewaarborgd loon bij gedeeltelijke werkhervatting: binnenkort een feit

De Wet van 30 oktober 2022 houdende diverse bepalingen inzake arbeidsongeschiktheid werd vrijdag gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en treedt in werking op 28 november 2022.

Deze wet wijzigt vooreerst artikel 31 van de Arbeidsovereenkomstenwet, waardoor de werknemer binnenkort tot driemaal per kalenderjaar geen ziektebriefje meer zal moeten voorleggen voor de eerste dag arbeidsongeschiktheid. Ondernemingen die minder dan 50 werknemers tewerkstellen op 1 januari van het betrokken kalenderjaar, krijgen wel de mogelijkheid om van deze regel af te wijken via cao of via het arbeidsreglement.

Daarnaast wordt de procedure om de arbeidsovereenkomst te beëindigen wegens medische overmacht gewijzigd. De procedure wordt volledig losgekoppeld van het doorlopen van een re-integratietraject.

Tot slot wijzigt deze wet ook de regeling van het gewaarborgd loon tijdens gedeeltelijke werkhervatting.

Afschaffing ziektebriefje voor eerste dag van ziekte

De vrijstelling is enkel van toepassing in ondernemingen waar een cao of het arbeidsreglement werknemers verplicht om een ziektebriefje voor te leggen om hun arbeidsongeschiktheidsperiode te rechtvaardigen. De werknemer die van deze vrijstelling gebruik maakt, zal geen ziektebriefje moeten voorleggen voor de eerste dag van arbeidsongeschiktheid. De werknemer kan maximaal drie keer per kalenderjaar van deze vrijstelling gebruik maken.

De vrijstelling geldt zowel voor een arbeidsongeschiktheid van één dag als voor de eerste dag van een langere arbeidsongeschiktheidsperiode. In dit laatste geval moet de werknemer wel vanaf de tweede dag van arbeidsongeschiktheid een ziektebriefje voorleggen.

De wetgever wil met deze wetswijziging tegemoetkomen aan de problematiek van het retroactief laten vaststellen van arbeidsongeschiktheidsperiodes.

De vrijstelling belet evenwel niet dat een werknemer zijn werkgever wel nog steeds onmiddellijk op de hoogte moet brengen van zijn afwezigheid op het werk. Meer zelfs, als de werknemer gebruik maakt van de vrijstelling, is hij er tevens toe gehouden om de werkgever onmiddellijk mee te delen op welk adres hij zal verblijven tijdens de eerste dag van arbeidsongeschiktheid, tenzij dit adres overeenstemt met zijn gewoonlijke verblijfplaats die bij de werkgever gekend is.

Ondernemingen die minder dan 50 werknemers tewerkstellen op 1 januari van het kalenderjaar waarin de arbeidsongeschiktheid zich voordoet kunnen afwijken van deze nieuwe wettelijke regeling door een cao in die zin af te sluiten of door een afwijking te voorzien in het arbeidsreglement.

Nieuwe procedure medische overmacht

De gewijzigde procedure voor het re-integratietraject voor arbeidsongeschikte werknemers trad in werking op 1 oktober 2022. Deze nieuwe procedure toonde al duidelijk aan dat het niet mogelijk zou zijn om in het kader van het re-integratietraject de arbeidsovereenkomst te beëindigen wegens medische overmacht. In de plaats daarvan moet nu een nieuwe bijzondere procedure gevolgd worden.

Krijtlijnen van deze nieuwe procedure:

• De procedure kan zowel door de werkgever als de werknemer - via aangetekende brief - worden opgestart nadat de werknemer minstens 9 maanden ononderbroken arbeidsongeschikt is en voor zover er geen re-integratietraject lopende is. Een herval binnen de 14 dagen onderbreekt deze periode niet;
• Wanneer de procedure wordt opgestart door de werkgever, moet hij in zijn kennisgeving de werknemer erop wijzen dat hij het recht heeft om (1) aan de preventieadviseur-arbeidsarts te vragen om de mogelijkheid tot aangepast of ander werk te onderzoeken en (2) zich tijdens de procedure te laten bijstaan door een lid van de vakbondsafvaardiging;
• De preventieadviseur-arbeidsarts nodigt de werknemer uit ten vroegste 10 kalenderdagen na de kennisgeving en onderzoekt hem. Binnen de 3 maanden bezorgt de preventieadviseur-arbeidsarts zijn vaststelling aan de werkgever en aan de werknemer per aangetekend schrijven;  
• De werknemer kan binnen 21 kalenderdagen beroep aantekenen tegen de beslissing van de preventieadviseur-arbeidsarts;
• Nieuw is ook dat de werknemer tijdens het onderzoek of tot 7 kalenderdagen na de beslissing van de preventieadviseur-arbeidsarts schriftelijk kan vragen om de mogelijkheden voor aangepast of ander werk te onderzoeken.

De arbeidsovereenkomst kan pas beëindigd worden wegens medische overmacht wanneer de preventieadviseur-arbeidsarts geoordeeld heeft dat het voor de werknemer definitief onmogelijk is om het overeengekomen werk te verrichten.

Indien de werknemer niet gevraagd heeft om de mogelijkheden voor ander of aangepast werk te onderzoeken, kan het einde vastgesteld worden nadat de beroepstermijn is verstreken of nadat de beslissing in beroep werd bevestigd.

Indien de werknemer wel gevraagd heeft om de mogelijkheden voor ander of aangepast werk te onderzoeken, zal een medische overmacht enkel mogelijk zijn in de volgende twee gevallen:

(1)   beroepstermijn is verstreken (of beslissing werd in beroep bevestigd) en de werkgever heeft het gemotiveerde weigeringsverslag overgemaakt aan de werknemer en aan de preventieadviseur-arbeidsarts;

(2)   beroepstermijn is verstreken (of beslissing werd in beroep bevestigd) en de werknemer heeft het voorgestelde re-integratieplan geweigerd. Een kopie hiervan moet overgemaakt worden aan de preventieadviseur-arbeidsarts.

Aanpassing regeling gewaarborgd loon in het kader van een gedeeltelijke werkhervatting

Op vandaag is de werkgever geen gewaarborgd loon verschuldigd indien de werknemer tijdens een periode van gedeeltelijke werkhervatting opnieuw volledig arbeidsongeschikt wordt.

Deze regeling wordt door de nieuwe Wet beperkt tot de eerste 20 weken vanaf de start van de gedeeltelijke werkhervatting. Dit betekent dat, wanneer de werknemer na deze periode van 20 weken terug volledig arbeidsongeschikt zou worden, de werkgever opnieuw gewaarborgd loon zal moeten betalen.

Actiepunt

Gelet op de nieuwe regels over het ziektebriefje, zal je het arbeidsreglement moeten aanpassen. Meer concreet zal je hierin kunnen bepalen dat:

• de werknemer tot driemaal toe per kalenderjaar geen ziektebriefje moet afgeven voor de eerste dag van arbeidsongeschiktheid; ofwel
• de onderneming minder dan 50 werknemers tewerkstelt en van deze wettelijke vrijstelling afwijkt door wel een ziektebriefje te eisen vanaf de eerste dag arbeidsongeschiktheid.

Het is ook raadzaam om na te gaan of uw arbeidsreglement de andere verplichtingen vermeldt waaraan moet worden voldaan in geval van arbeidsongeschiktheid, namelijk de verplichting om de werkgever onmiddellijk in kennis te stellen van afwezigheid, de verplichting om zich te onderwerpen aan een onderzoek door de controlearts (met vermelding, in voorkomend geval, van de periode waarin de werknemer daarvoor thuis beschikbaar moet blijven) en de verplichting om een naar behoren ingevuld medisch attest te overhandigen in de andere gevallen dan die welke onder de vrijstelling vallen.

Denk er tot slot aan dat een nieuwe procedure gevolgd moet worden om het einde van de arbeidsovereenkomst wegens medische overmacht vast te stellen en dat de procedure maar opgestart kan worden ten vroegste vanaf 9 maanden arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Houd er ook rekening mee dat deze procedure niet opgestart kan worden zolang voor die werknemer een re-integratietraject loopt.