Hof van Justitie acht geslacht als risicofactor in verzekeringen strijdig met Europese grondrechten
Het Europese Hof van Justitie oordeelde op 1 maart 2011 in de Test-Aankoop zaak. In wat zonder meer als een mijlpaalarrest moet worden beschouwd maakt het Hof komaf met de veel voorkomende praktijk in de levensverzekeringenmarkt waarbij seksegerelateerde verschillen in verzekeringspremies en –uitkeringen worden gehanteerd op basis van onderliggende actuariële statistische gegevens. Unisekspremies en –uitkeringen moeten volgens het Hof de regel worden vanaf 21 december 2012.
Richtlijn 2004/113/EG heeft als doel alle discriminatie op grond van geslacht bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten te bestrijden. Artikel 5 van de Richtlijn verbiedt in beginsel het gebruik van het geslacht als factor bij de berekening van premies en uitkeringen in verzekeringscontracten na 21 december 2007. Het artikel voorzag echter ook in een afwijking van dit beginsel. Lidstaten konden uitzonderingen toestaan op de regel van unisekspremies en uitkeringen voor zover het geslacht een bepalende factor was bij de beoordeling van het risico op basis van relevante en nauwkeurige actuariële en statistische gegevens. Tegen 21 december 2012 dienen de lidstaten na te gaan of deze uitzonderingen nog steeds gerechtvaardigd waren. België heeft in 2007 van deze mogelijkheid gebruik gemaakt om het gebruik van actuariële gegevens in functie van het geslacht verder toe te staan in levensverzekeringen (derde pijler).
Het Hof van Justitie heeft geoordeeld dat deze uitzondering, voorzien in de Richtlijn, te vergaand is, omdat de Richtlijn niet preciseert hoe lang deze verschillen nog in stand mogen worden gehouden. Het Hof stelt dat lidstaten die gebruik maken van de uitzondering van artikel 5 (zoals België), zonder enige tijdslimiet, de ongelijke behandeling van mannelijke en vrouwelijke verzekerden kunnen bestendigen. Volgens het Hof schiet de uitzondering op die manier het algemene doel van de gelijke behandeling van mannen en vrouwen voorbij. Het Hof oordeelde dan ook dat de uitzondering van artikel 5 ongeldig is met ingang van 21 december 2012.
Hoewel het arrest enkel handelt over levensverzekeringen (derde pijler) en niet over aanvullende pensioenplannen (tweede pijler), zal het naar alle waarschijnlijkheid ook verstrekkende gevolgen hebben op dit vlak. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of, en hoe snel, ook de tweede pijler de toets van de geslachtsneutraliteit zal moeten doorstaan. We denken daarbij aan geslachtsgerelateerde sterftetafels (MR/FR) die gebruikt worden bij de omzetting van kapitalen naar renten of omgekeerd, of bij de berekening van de verworven reserves in pensioenplannen van het type vaste prestaties.
U ontvangt over deze problematiek binnenkort een newsletter van Claeys & Engels.