Coronavirus - update: Procedure tijdelijke economische werkloosheid voor bedienden vereenvoudigd: uitbreiding stelsel overmacht

Het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kon tot voor kort enkel toegepast worden op werknemers die niet aan het werk kunnen (doordat ze in quarantaine zaten of hun vlucht geannuleerd was), op bedrijven die afhankelijk zijn van leveranciers uit een getroffen regio en op bedrijven die geheel of gedeeltelijk dienden te sluiten (verplicht door de overheidsmaatregelen).

Andere bedrijven die hun werknemers tijdelijk werkloos wensen te stellen, moesten daarentegen een beroep doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid op grond van economische motieven dat voor bedienden heel wat aanvraagformaliteiten met zich meebrengt.

Afgelopen vrijdag besliste de Ministerraad echter dat alle aanvragen tijdelijke werkloosheid inzake Covid-19 tot tenminste 5 april 2020 onder het overmachtsstelsel zullen vallen. De procedure werd bovendien vereenvoudigd.

De verstrengde maatregelen teneinde de verspreiding van het Covid-19 coronavirus tegen te gaan, zorgen ervoor dat heel wat bedrijven moeten sluiten of te maken krijgen met een substantiële daling van activiteiten. Deze ondernemingen kunnen de arbeidsovereenkomsten van hun personeel geheel of gedeeltelijk schorsen door de invoering van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en dit met terugwerkende kracht vanaf 13 maart 2020.

1. Tijdens de duur van de sanitaire overheidsmaatregelen (voorlopig tot 5 april 2020) : alle aanvragen onder overmachtsstelsel

De Ministerraad maakte vrijdag bekend dat het stelsel van tijdelijke werkloosheid op basis van overmacht met ingang van 13 maart 2020 tot 5 april 2020 (wellicht te verlengen) wordt uitgebreid en vereenvoudigd. De RVA bevestigde dit in de afgelopen dagen. De FOD WASO behandelt voorlopig geen aanvragen maar op grond van economische motieven.

Concreet houdt dit het volgende in:

• Met terugwerkende kracht vanaf 13 maart 2020 (en voor de duur van de geldende overheidsmaatregelen – voorlopig tot 5 april 2020) wordt een flexibele toepassing van het begrip overmacht aanvaard. Zo heeft overmacht bv. betrekking op bedrijven die (gedeeltelijk of volledig) sluiten omdat ze geen telewerk kunnen organiseren en de regels van “social distancing” in de uitoefening van het werk en het transport niet kunnen naleven, maar ook op bedrijven die geconfronteerd worden met een daling van werk als gevolg van een daling van de omzet, de bestellingen, de productie …;
• Het is niet vereist dat het bedrijf volledig wordt gesloten. In de praktijk betekent dit dat sommige werknemers tijdelijk werkloos kunnen zijn en andere niet. Werknemers kunnen ook arbeidsdagen en werkloosheidsdagen afwisselen;
• Tijdelijke werkloosheid geldt altijd voor een volledige dag. Het is dus niet mogelijk om in de voormiddag werkloos te zijn en in de namiddag te werken (of andersom);
• Als werkgever moet je geen elektronische aanvraag voor tijdelijke werkloosheid meer indienen. Je moet enkel zo snel mogelijk een ‘aangifte ASR scenario 5’ verrichten op socialsecurity.be ( https://www.socialsecurity.be/site_nl/employer/applics/drs/onem/scen5/about.htm ). In deze toepassing geef je de tijdelijke werkloosheid aan als “overmacht” door het vermelden van de code ‘aard van de dag’ 5.4 en met als reden “coronavirus”. Bij het ingeven van de salarissen moet je ook de juiste looncodes gebruiken (die door de sociale secretariaten zullen worden gecommuniceerd);
• Voor de periode van 1 maart tot 30 juni 2020 ben je als werkgever niet verplicht om een controleformulier C3.2A af te leveren aan de betrokken werknemers;
• De betrokken werknemers moeten zich wenden tot hun uitbetalingsinstelling (ABVV, ACV, ACLVB of HVW) om een uitkeringsaanvraag te doen. Op de websites van de uitbetalingsinstellingen is hiervoor een vereenvoudigd formulier “C3.2-WERKNEMER-CORONA” beschikbaar”;
• De werkloosheidsuitkeringen zijn tot 30 juni 2020 gelijk aan 70 % van het gemiddeld geplafonneerd loon van de werknemer (geplafonneerd op 2.754,76 EUR bruto). Op de uitkering wordt een bedrijfsvoorheffing van 26,75% ingehouden;
• Bovenop deze werkloosheidsuitkering zal de RVA aan de werknemer een supplement betalen van 5,63 EUR per dag werkloosheid.
• De dagen van tijdelijke werkloosheid wegens het coronavirus in de periode van 13 maart tot 5 april 2020 zullen bovendien worden gelijkgesteld met jaarlijkse vakantiedagen en er zal geen controle zijn op de toelaatbaarheidsvoorwaarden (die in principe van toepassing zijn in de context van economische werkloosheid).
• Werkgevers die dit wensen, kunnen overwegen om een aanvulling te betalen bovenop de werkloosheidsuitkeringen en de aanvulling door de RVA om het loonverlies tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid op te vangen. Deze aanvulling is vrij van sociale zekerheidsbijdragen voor zover de werknemer in het totaal niet netto meer ontvangt dan indien hij gewerkt zou hebben, maar wel onderworpen aan dezelfde bedrijfsvoorheffing als de werkloosheidsuitkering zelf.

2. Na de sanitaire maatregelen: geen cao of ondernemingsplan meer nodig voor een aanvraag tijdelijke werkloosheid op grond van economische motieven

Na 5 april 2020 (of de eventuele latere datum ingeval van verlenging) zullen bedrijven die ten gevolge van het Covid-19 coronavirus geconfronteerd worden met een gebrek aan werk en hun personeel niet op het gewoonlijke peil te werk kunnen stellen, naar alle waarschijnlijkheid opnieuw een beroep kunnen doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken.

Voor arbeiders volstaat het hiervoor om aan te tonen dat de normale arbeidsregeling niet behouden kan worden wegens economische oorzaken. Om de arbeidsovereenkomsten van bedienden tijdelijk te kunnen schorsen, moet de onderneming in kwestie echter aan bepaalde preliminaire voorwaarden voldoen. Meer informatie hierover kan u terugvinden in een eerdere newsflash. Ondernemingen die hier niet aan voldoen, hebben als alternatieve optie om een aanvraag in te dienen bij de Minister van Werk tot erkenning als onderneming in moeilijkheden.

Voor bedienden was wel vereist dat er voorafgaandelijk een cao op sectoraal of ondernemingsniveau gesloten wordt of bij gebrek gebrek hieraan een ondernemingsplan wordt opgesteld. Om deze procedure sneller te laten verlopen, werd vorige week in de Nationale Arbeidsraad een interprofessionele cao gesloten (cao nr. 147). De ondernemingen die getroffen worden door het Covid-19 coronavirus kunnen een beroep doen op deze cao om tijdelijke werkloosheid voor bedienden aan te vragen op grond van economische motieven en moeten dus niet eerst nog een cao negotiëren of een ondernemingsplan opstellen. Het aanvraagformulier van de FOD WASO werd tevens aangepast in die zin en voorziet vanaf nu dat de aanvraag ingediend wordt op basis van cao van de Nationale Arbeidsraad.

Deze regeling is voorlopig geldig tot 30 juni 2020.

De cao nr. 147 van 18 maart 2020 voorziet in een inlichtingen- en/of raadplegingsprocedures waarbij de onderneming:

• ten minste 14 dagen voordat de regeling toegepast kan worden, een aanvraagformulier bij de RVA moet indienen waarin zij bewijst dat zij voldoet aan de voorwaarden;
• op diezelfde dag die kennisgeving moet meedelen aan de ondernemingsraad of bij ontstentenis aan de vakbondsafvaardiging van de onderneming;
• de werknemers minstens 7 dagen op voorhand op de hoogte moet brengen van de invoering van dergelijke regeling, hetzij via aanplakking, hetzij via schriftelijke kennisgeving aan elke werknemer van wie de uitvoering van de overeenkomst wordt geschorst;
• de mededeling van de aanplakking of van de individuele kennisgeving aan de werknemers de dag zelf van de aanplakking of van de individuele kennisgeving op elektronische wijze moet overmaken aan de RVA;
• op de dag van de aanplakking of schriftelijke kennisgeving aan iedere bediende aan de ondernemingsraad of, bij ontstentenis aan de vakbondsafvaardiging, de economische redenen moet meedelen die de invoering van een dergelijke regeling rechtvaardigen.

Als de onderneming als onderneming in moeilijkheden erkend wordt, zal de bediende een toeslag ontvangen ten laste van de werkgever voor een bedrag van 5 EUR per dag werkloosheid. Als de onderneming tevens arbeiders tewerkstelt op wie de regeling van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken reeds van toepassing was en aan wie een hoger bedrag toegekend wordt, maken de bedienden aanspraak op hetzelfde bedrag.

De duur van de volledige en gedeeltelijke schorsing van de arbeidsovereenkomst mag per kalenderjaar niet meer bedragen dan zestien weken in geval van de volledige schorsing van de arbeidsovereenkomst en niet meer dan zesentwintig weken in geval van de regeling van gedeeltelijk arbeid.

Reeds bestaande collectieve arbeidsovereenkomsten en ondernemingsplannen gesloten in dit kader blijven van kracht. De ondernemingen waarvan de ondernemingsplannen werden ingediend, maar nog niet werden goedgekeurd kunnen evenwel een nieuwe aanvraag indienen bij de FOD WASO.

Tenslotte moeten de aanvragen voortaan niet meer via aangetekende post worden verzonden maar kunnen ze elektronisch ingediend worden. 

Actiepunt

Tot 5 april 2020 (wellicht te verlengen) kunnen ondernemingen die geconfronteerd worden met een substantiëe daling van activiteiten ten gevolge van het Covid 19-virus een beroep doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.

Na het verstrijken van de sanitaire maatregelen, zullen ondernemingen in moeilijkheden op basis van de interprofessionele cao nr. 147 een erkenning kunnen aanvragen mits ze een substantiële daling van hun omzet, bestellingen of productie ten gevolge van het Coronavirus kunnen aantonen.